به نقل از «خبرگزاری آریا»

تنزل چند دانشگاه در تعدادی از شاخص‌های یک رتبه‌بندی، به معنای افت کیفیت دانشگاه‌ها نیست

تاریخ انتشار: ۲۰ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۱۹۵۶۲۲

خبرگزاری آریا - سخنگوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به وجود نظام‌های رتبه‌بندی متفاوت گفت: افت چند دانشگاه در چند شاخص یک نظام رتبه‌بندی به معنای افت کیفیت دانشگاه‌ها نیست؛ ضمن اینکه دانشگاه‌ها در بسیاری رتبه‌بندی‌ها حتی در نظام لایدن روند صعودی داشته‌اند.
به گزارش خبرگزاری آریا به نقل از ایرنا، احراز رتبه‌های بهتر در نظام‌های رتبه‌بندی مختلف نه‌تنها موجب اعتبار بیشتر دانشگاه‌، دانشجویان و همه وابستگان به مراکز آموزش عالی است؛ در ارتقای پذیرش دانشجویان داخلی و بین‌المللی نخبه تاثیرگذار است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نظام‌های رتبه‌بندی مختلفی امروز در دنیا وجود دارد و از مهمترین نظام‌های رتبه‌بندی دانشگاه‌ها می‌توان به کیو. اس (.Q.S Quacquarelli Symonds ، تایمز، شانگهای و لایدن (Leiden Ranking) اشاره کرد که هر کدام بر اساس معیارهای مشخص از جمله تاثیر علمی، اعضای هیئت‌علمی در عرصه جهانی، دانشجویان نخبه، جوایز علمی دانشجویان و استادان، کارآفرینی، اختراعات علمی و مقالات معتبر دانشگاه‌های مختلف را در بازه‌های زمانی رتبه‌بندی می‌کنند.
رتبه‌بندی جهانی کیو.اس یک نظام رتبه‌بندی دانشگاهی است که به صورت سالانه منتشر می‌شود. کیو.اس با همکاری با پایگاه علمی الزویر یکی از بزرگ‌ترین ناشران مطبوعات پزشکی و علمی جهان، به یک نظام رتبه‌بندی کلی جهانی برای دانشگاه ها و یک نظام رتبه بندی موضوعی برای رشته های مختلف تحصیلی دست یافته است.
رتبه‌بندی دیگری از سال 2003 به نام رتبه‌بندی شانگهای منتشر شده است. گروه مشاوران رتبه‌بندی شانگهای که مجری این رتبه‌بندی در سراسر جهان است، سازمانی مستقل بوده و وابستگی به هیچ دانشگاه یا سازمان دولتی ندارد. این رتبه‌بندی در دو حوزه کلی شامل «زمینه و موضوع» منتشر می‌شود. رتبه‌بندی «زمینه» در پنج زمینه موضوعی علوم طبیعی و ریاضیات، علوم مهندسی و فناوری و کامپیوتر، علوم زیستی و کشاورزی، پزشکی بالینی و داروسازی و علوم اجتماعی و رتبه بندی «موضوع» نیز در پنج حوزه علمی ریاضیات، فیزیک، شیمی، علوم کامپیوتر و اقتصاد و بازرگانی 200 دانشگاه برتر جهان را رتبه‌بندی می‌کند.
رتبه‌بندی لایدن نیز نظام دیگری برای رتبه‌بندی دانشگاه‌هاست که اولین بار در سال 2007 میلادی منتشر شد. این نظام رتبه‌بندی هر ساله توسط مرکز مطالعات علوم و فناوری دانشگاه لایدن هلند و بر مبنای شاخص‌های انتشارات و کتاب‌سنجی (مانند کتاب و مقاله) تهیه و ارائه می‌شود. در این نظام رتبه‌بندی علاوه بر کتاب‌های نمایه شده، انتشارات در قالب مقالات اصیل و مطالب مروری نیز صرفا از مجلات اصلی پذیرفته شده و در ارزیابی مدنظر قرار می‌گیرد.
یکی از رسانه‌ها اخیرا، در گزارشی با عنوان «افت دانشگاه‌های دولتی بزرگ در رقابت مرجعیت علمی» مدعی شد تعدادی از دانشگاه‌های دولتی و شاخص ایران در نظام‌های رتبه‌بندی جهانی افت جایگاه علمی داشته‌اند. در این گزارش نام 6 دانشگاه معتبر و مهم ایران آمده و گفته شده طبق اعلام نظام‌های رتبه‌بندی لایدن و کیو اس، این دانشگاه‌ها در شاخص مرجعیت علمی سقوط کرده‌اند.
استناد به یک رتبه‌بندی در مورد کل وضعیت دانشگاه‌ها؟! علی شمسی‌پور در این مورد توضیح داد: نظام‌های رتبه‌بندی دانشگاه‌ها در دنیا مختلف است و چند موسسه رتبه‌بندی دانشگاه‌ها را انجام می‌دهند مانند نظام رتبه‌بندی شانگهای، کیواس و تایمز. این نظام‌های رتبه‌بندی سه نظام رتبه‌بندی اصلی هستند و در فضای علمی کشور ما معمولا این نظام‌ها مورد استناد است و به نظام‌های رتبه‌بندی دیگر کمتر استناد می‌شود یا اهمیت کمتری دارند.
سخنگوی وزارت علوم گفت: نظام رتبه‌بندی لایدن که اخیرا برخی سایت‌ها و یکی از روزنامه‌ها به آن استناد کرده و از روی آن گزارش نوشتند، از اهمیت کمتری برخوردار است و نظام‌های رتبه‌بندی دیگری هم غیر از کیواس و تایمز مانند یو اس نیوز (U.S news) یا وبو متریک (Webometrics) وجود دارد که هر کدام با شاخص‌های مختلفی دانشگاه‌ها را رتبه‌بندی می‌کنند و برای هر کدام از شاخص‌ها ضریب‌های متفاوتی قائل هستند. از آنجا که نظام‌های رتبه‌بندی رویکردهای مختلفی دارند به این مفهوم که شاخص‌های یکسانی ندارند و از طرفی ضریب هر شاخص در این نظام‌ها فرق دارد، در نهایت نتایج نیز متفاوت و ممکن است دانشگاهی در نظام رتبه‌بندی به دلیل شاخص‌های آن رتبه خوب و همان دانشگاه در نظام رتبه‌بندی دیگر رتبه‌های پایین‌تری کسب کند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر گفت: این گزارش بر اساس منفی‌ترین اطلاعات ممکن نوشته و بررسی شده در کدام نظام رتبه‌بندی رتبه‌های دانشگاه‌های ایران پایین‌تر است؛ در حالی‌که فقط نباید به یک نظام رتبه‌بندی اکتفا کرد بلکه باید رتبه‌بندی‌های مختلف را برای دانشگاه‌ها در فرایند کلی یا خط سیر کلی مد نظر قرار داد تا برداشت جامع و درستی از وضعیت علمی دانشگاه‌ها به دست آورد.
استناد به یک مورد نظام رتبه‌بندی آن هم در مورد بعضی دانشگاه‌های خاص که به دلیل رتبه پایین امده باشد در یک سال درست نیست.
وی با اشاره به شاخص‌های مختلف در رتبه‌بندی دانشگاه‌ها گفت: مثلا یک شاخص میزان دسترسی به انتشارات دنیاست؛ اما در سال‌‌هایی به دلیل تحریم‌های ظالمانه علیه ایران، دسترسی دانشگاه‌های ما به برخی نشریات کاهش یافته است یا مشکلاتی در چاپ مقالات در حوزه‌های مختلف برای دانشگاه‌ها توسط نظام سلطه ایجاد شده که طبیعی است در طول یک سال یا در بعضی بازه‌های زمانی چندساله به دلیل اینکه دانشگاه در یک شاخص خاص تنزل کرده، دچار افت رتبه شود.
شمسی‌پور گفت: افزون بر این، اگر فقط رتبه‌بندی دانشگاه‌ها را در یک سال مد نظر قرار دهیم؛ یعنی 2023 نسبت به 2022 را بررسی کنیم، نگاه کاملی نسبت به رتبه‌بندی دانشگاه‌ها نداشته‌ایم. بلکه باید فرایند 5، 10 یا 20 ساله را در نظر داشت. افت چند دانشگاه در یک نظام رتبه‌بندی به معنای افت کیفیت دانشگاه‌های ما نیست؛ حتی اگر وضعیت رتبه‌بندی دانشگاه‌ها در یک سال هم بهتر شده بود، همین منطق برقرار بود و نمی‌توانستیم نتیجه بگیریم فضای کلی بهتر شده است.
صعود تدریجی رتبه‌ دانشگاه‌ها در نظام‌های رتبه‌بندی سخنگوی وزارت علوم در مورد وضعیت دانشگاه‌ها در رتبه‌بندی‌های جهانی با استناد به داده‌های موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) گفت: برای نمونه نظام رتبه‌بندی تایمز بیشتر دانشگاه‌های کشورهای آسیایی را با 13 شاخص مختلف در قالب 5 معیار آموزش، پژوهش، استنادات، درامد صنعتی وجهه بین‌المللی رتبه‌بندی می‌کند. در آخرین گزارش نظام رتبه‌بندی تایمز در سال 2023، از ایران 65 دانشگاه حضور داشتند و 9 دانشگاه در میان 100 دانشگاه برتر آسیا قرار گرفتند؛ در حالیکه سال گذشته 58 دانشگاه در این نظام داشتیم و فقط 6 دانشگاه در میان 100 دانشگاه برتر قرار داشتند. بنابراین دانشگاه‌های ایران از 2022 تا 2023 عملکرد خوبی از جهت کیفیت در این رتبه‌بندی داشتند.
اگر تعداد دانشگاه‌های ایران را در 10 سال تعداد در رتبه‌بندی تایمز در نظر بگیریم، می‌بینیم تعداد دانشگاه‌های ایرانی از سال 2013 که 3 دانشگاه بوده در سال 2016 به 8 دانشگاه و به تدریج در سال 2020 به 40 دانشگاه و در سال 2021 به 47 و در سال 2022 به 58 دانشگاه و امسال یعنی 2023 به 65 دانشگاه رسیده‌ است. دانشگاه صنعتی شریف اولین دانشگاه، علوم پزشکی مازندران، علوم پزشکی گلستان و علوم پزشکی کردستان و علم و صنعت ایران رتبه‌های بعدی را دارند.
شمسی پور خاطرنشان کرد: در این بین برخی دانشگاه‌ها برای اولین بار وارد این نظام رتبه‌بندی شده‌اند، برخی دانشگاه‌ها کاهش بین 2022 تا 2023 رتبه داشتند؛ مثل دانشگاه صنعتی شیراز، دانشگاه تبریز، دانشگاه علوم پزشکی ایران و برخی هم وضعیت بهتری نسبت به سال گذشته داشته‌اند. در مجموع ایران در نظام رتبه‌بندی تایمز در بین کشورهای اسلامی بیشترین تعداد دانشگاه را با 65 دانشگاه دارد، ترکیه با 61 دانشگاه، پاکستان و مالزی به ترتیب با 29 و 22 دانشگاه در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
وی با اشاره به داده‌های نظام رتبه‌بندی کیو اس نیز خاطرنشان کرد: بر اساس نظام رتبه‌بندی جهانی کیو اس در گزارش مرتبط با سال 2024، 7 دانشگاه از ایران قرار دارند. شاخص‌های این نظام رتبه‌بندی سخت گیرانه تر از رتبه‌بندی های دیگر است و دانشگاه صنعتی شریف رتبه 334، دانشگاه تهران رتبه 360، دانشگاه صنعتی امیرکبیر رتبه 375 و دانشگاه علم و صنعت ایران رتبه451 را در این نظام دارند، همچنین دانشگاه شیراز، دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه فردوسی مشهد بعد از این دانشگاه‌ها قرار دارند.
استادیار دانشکده مهندسی مواد و متالورژی دانشگاه صنعتی امیرکبیر گفت: دانشگاه‌های کشور بر اساس رتبه‌بندی کیو اس، عموما وضعیت رو به بهبودی داشته‌اند؛ برای نمونه دانشگاه صنعتی شریف در سال 2019 رتبه 432 و در سال 2023، رتبه 334 را دارد و هر سال رتبه بهتری را نسبت به سال قبل کسب کرده است. دانشگاه تهران دقیقا همین روند را طی کرده است؛ در سال 2019 رتبه‌ای بین 700 تا 750 داشته و در سال جدید به 360 رسیده، دانشگاه صنعتی امیرکبیر در سال 2019 رتبه 498 داشته و وضعیت بهتری را در 5 سال گذشته داشته است.
سخنگوی وزارت علوم گفت: بقیه دانشگاه‌ها هم وضعیت بهتری دارند؛ البته برخی دانشگاه‌ها افت و خیز داشته‌اند. برای نمونه دانشگاه شهید بهشتی یک سال رتبه بین 800 تا 1000 به دست آورده و بعد تنزل داشته و امسال بعد از 4 سال با رتبه 950 تا 1000 رتبه بهتری را نسبت به سال‌های قبل کسب کرده است. همین داده‌ها نشان می دهد دانشگاه‌های اصلی ما در شاخص کیو. اس وضعیت بهتری کسب کرده‌اند. البته دانشگاه‌های کشورهای دیگر؛ مانند مالزی، اندونزی و ترکیه وضعیت بهتری از ما دارند.
هیچ دانشگاهی از ایران در سال 2012 در رتبه‌بندی لایدن نبود وی در مورد نظام رتبه‌بندی لایدن نیز گفت: حضور دانشگاه‌های ایران هم در نظام رتبه‌بندی لایدن از 2012 صفر بوده و هیچ دانشگاهی در آن سال در این رتبه‌بندی قرار نداشته است. در سال 2013 تعداد دانشگاه‌های ایران به 5 دانشگاه رسیده است، این روند به‌تدریج افزایش و بهبود یافته و در سال‌های 2020 و 2021 هر دو سال 36 دانشگاه‌ و در سال 2022 به 44 دانشگاه و در سال 2023 به 46 دانشگاه رسیده است. این روند نشان می‌دهد تعداد دانشگاه‌ها هر سال افزایش یافته است البته رتبه دانشگاه‌های مختلف در این نظام رتبه‌بندی در این سال‌ها با افت و خیزهای مختلف همراه بوده‌ که بسیاری از این افت‌وخیزها به شاخص‌های رتبه‌بندی مربوط می‌شود؛ از جمله شاخص‌ها معیاری به نام دسترسی آزاد است که در این حوزه کمی وضعیت دانشگاه‌های ایران نسبت به شاخص‌های دیگر متفاوت است و مشکلاتی داریم.
شمسی‌پور تصریح کرد: وضعیت دانشگاه‌های جمهوری اسلامی در نظام رتبه‌بندی لایدن از بقیه کشورهای اسلامی بهتر است؛ ایران با داشتن 46 دانشگاه در این نظام کشور اول است؛ در حالی‌که جمع کل کشورهای اسلامی 145 دانشگاه در این نظام رتبه‌بندی دارند. ترکیه با 36 دانشگاه، مصر با 13 دانشگاه، عربستان با 11 و پاکستان با 9 دانشگاه در رتبه‌های بعد از ایران قرار دارند که نشان‌دهنده قوت جمهوری اسلامی ایران در این حوزه است.
وی گفت: در مجموع نظام‌های رتبه‌بندی مختلف با شاخص‌های متفاوت و با ضریب‌های مختلف برای این شاخص‌ها، وجود دارد و رتبه‌بندی‌های متفاوتی را شاهد هستیم. برای اینکه وضعیت دانشگاه‌های کشور را بهتر بدانیم باید در طول سال‌های مختلف به روندهای کلی دقت کنیم و نگاه به یک نظام رتبه‌بندی خاص که جزو سه نظام اول رتبه‌بندی هم نیست و جزو نظام‌های چهارم به بعد در کشور ماست و مقایسه یک سال خاص با سال قبل و برای چند دانشگاه خاص قابل استناد نیست. این گزارش آن رسانه هم خیلی مستند و دقیق نیست.

منبع: خبرگزاری آریا

کلیدواژه: دانشگاه صنعتی امیرکبیر نظام رتبه بندی لایدن رتبه بندی دانشگاه ها نظام های رتبه بندی نظام رتبه بندی سخنگوی وزارت علوم دانشگاه های ایران نظام رتبه بندی یک نظام رتبه بندی تعداد دانشگاه ها دانشگاه های کشور وضعیت دانشگاه ها رتبه بندی تایمز رتبه بندی دیگر رتبه بندی رتبه بندی دانشگاه ها رتبه بندی رتبه بندی رتبه بندی ها رتبه بندی وضعیت بهتری چند دانشگاه قرار دارند علوم پزشکی داشته اند شمسی پور بر اساس شاخص ها نظام ها سال ها یک سال کیو اس

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۱۹۵۶۲۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

امروز در تهران نفس بکشید

براساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، شاخص کیفیت هوا در حال حاضر بر روی عدد ۸۴ قرار گرفته است و کیفیت هوای تهران قابل قبول است.

به گزارش مهر، همچنین این شاخص در ۲۴ ساعت گذشته میانگین بر روی عدد ۹۰ قرار گرفته بود و وضعیت هوا در شرایط قابل قبول بوده است.

تهران از ابتدای سال ۵ روز هوای پاک و ۳۳ روز هوای قابل قبول داشته است.

این در حالی است که تهران در مدت مشابه سال پیش ۶ روز هوای پاک، ۳۱ روز هوای قابل قبول، ۱ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس جامعه داشته است.